Wady postawy mogą powodować wiele zaburzeń w funkcjonowaniu narządów i układów organizmu człowieka. Jak wiadomo pogarszają one warunki ciała, powodują większe zużycie energii, a także słabe samopoczucie, poczucie zmęczenia oraz zdenerwowanie.
Co prawda w rozwoju każdego człowieka spore znaczenie mają czynniki genetyczne, lecz nie tylko to ma wpływ na prawidłową postawę. Niekorzystnych czynników jest niezliczenie wiele, najistotniejszymi z nich jest jednak siedzący tryb życia, mała aktywność fizyczna oraz niezdrowe odżywianie. Od samego początku dzieci powinny być uczone odpowiednich nawyków związanych z prawidłową postawą. Przez pierwsze dwa lata ich życia opanowują pozycję pionową, a przez następne lata pracują nad wyrobieniem i utrzymaniem prawidłowej sylwetki. Podstawowym czynnikiem zapobiegania wadom postawy u dzieci jest stwarzanie im odpowiednich warunków rozwoju od najmłodszych lat. Do tych czynników zalicza się:
- swobodę ruchu,
- wszechstronność ruchu,
- racjonalne odżywianie,
- ochronę przez infekcjami,
- uchronienie przed stresem.
Z jakimi wadami borykamy się najczęściej?
Co więcej poza wadami odcinka kręgosłupa, duża część społeczeństwa boryka się z wadami dotyczącymi kolan oraz stóp.
Najpopularniejsze jest jednak płaskostopie, czyli zniekształcenie stopy polegające na deformacji jej fizjologicznych sklepień, które powodują, że staje się ona po prostu płaska. Zdiagnozowanie płaskostopia jest bardzo proste – wystarczy porównać odcisk stopy. Na prawidłowym odcisku widoczny jest łuk, z kolei przy płaskostopiu prawie cała stopa dotyka podłoża, więc jej odcisk jest znacznie większy i płaski. Wyróżniane są dwa rodzaje płaskostopia: podłużne i poprzeczne. Wada podłużna jest wynikiem obniżenia łuku przyśrodkowego stopy, a przy wadzie poprzecznej obniżony jest łuk poprzeczny przedni stopy. Przyczyn tej dysfunkcji może być wiele, na przykład długotrwałe obciążanie stóp w jednej pozycji, nadwaga czy dobieranie niewłaściwego obuwia. Osoby z płaskostopiem często miewają przewlekłe stany zapalne więzadeł lub torebek stawowych oraz obrzęki, które utrudniają poruszanie się. Podobnie jak przy innych schorzeniach, również przy płaskostopiu występują przeciwwskazania, do których w szczególności należą: dźwiganie, długotrwałe stanie, zeskoki na twarde podłoże, gra w piłkę nożną, jazda na łyżwach czy rolkach.
W celu korelacji płaskostopia stosowana jest przede wszystkim gimnastyka stóp, a do najpopularniejszych ćwiczeń należą przede wszystkim:
- podnoszenie stopami woreczków wypełnionych kaszą lub grochem,
- chwytanie stopami różnych przedmiotów,
- turlanie piłeczek stopami,
- zawijanie dywanika stopami,
- chodzenie na palcach,
- zakreślanie stopami kółek w powietrzu zarówno do strony wewnętrznej jak i zewnętrznej w pozycji leżącej,
- turlanie piłeczki stopą.
Jak zniwelować dolegliwości wad postawy?
Poprzez odpowiednie wykonywanie ćwiczeń istnieje możliwość zniwelowania schorzenia, jednak poprzez aktywność fizyczną, w tym przypadku należy wzmocnić cały układ mięśniowy oraz usunąć przykurcz mięśnia trójgłowego łydki. Natomiast jeśli chodzi o pływanie na płaskostopie najlepszy jest styl klasyczny, który angażuje mieście odpowiedzialne za prawidłowe ukształtowanie łuków stóp.
Kolejne wady dotyczą kolan, najczęściej rozróżnia się kolana koślawe oraz szpotawe. Pierwsza z niedoskonałości występuje w przypadku, gdy przy złączonych i wyprostowanych kolanach widoczny jest odstęp znajdujący się pomiędzy kostkami przyśrodkowymi. Predyspozycje do tej wady mają w szczególności dzieci z obniżonym napięciem mięśniowym. Dodatkowo przy koślawości kolan dzieci mają tendencję do stawania w rozkroku, co zwiększa obciążenie wewnętrznych brzegów stóp. W tym przypadku prawidłowe kształtowanie się sklepienia stopy jest niemożliwe i w taki sposób dochodzi do płaskostopia. Ludzie, u których występuje koślawość kolan mają zazwyczaj osłabione mięśnie z grupy przywodzicieli i przykurczone mięśnie boczne uda. Główną zasadą w profilaktyce korekcji kolan koślawych jest maksymalne odciążenie stawów kolanowych. Ponadto bardzo istotne jest kształtowanie prawidłowych nawyków, jeśli chodzi o chodzenie i prawidłową postawę. W tym celu zaleca się jazdę na rowerze, wszelkie ćwiczenia w pozycji siadu skrzyżnego, ćwiczenia w piłką między kolanami oraz ćwiczenia skocznościowe. Z kolei, jeśli chodzi o pływanie najlepsze ćwiczenia to praca nóg do stylu grzbietowego oraz pełny styl dowolny. Natomiast stylu klastycznego nie powinno się stosować przy tej wadzie ze względu na ustawienie podudzi w odwiedzeniu, co niekorzystanie wpływa na prawidłowe ułożenie kolan.
Ostatnia z wad to kolana szpotawe, która polega na ustawieniu podudzia w przywiedzeniu do stawu kolanowego, gdzie kość udowa, piszczelowa i strzałkowa są wygięte na zewnątrz. Do najczęstszych powodów powstawania tej wady należy krzywica lub zbyt szybkie rozpoczęcie chodzenia. Jednym z najlepszych ćwiczeń na szpotawe kolana jest włożenie poduszki między kostki, a następnie ściągnięciu kolan taśmą lub gumą i napinanie mięśni pośladkowych. Inne przydatne ćwiczenia to na przykład:
- siedzenie na ławce z woreczkiem między kolanami i próba wyprostowania nóg,
- leżenie przodem z woreczkiem między stopami i unoszenie prostych nóg w górę,
- unoszenie nogi zgiętej w kolanie w gorę i w skos przez przeciwną nogę,
- leżenie przodem z próbą połączenia kolan poprzez napinanie mięśni pośladkowych,
- stanie w pozycji półprzysiadu z jednoczesnym przybliżeniem kolan z naciskaniem dłońmi na boczne okolice kolan.
Ćwiczeń tego typu jest znacznie więcej, lecz wiadomo, że w przypadku kolan szpotawych nie powinno się jeździć na rowerze, siedzieć po turecku, podnosić większych ciężarów, a także według wielu źródeł pływać – chociaż z tym osobiście się nie zgadzam, bo styl klasyczny może być bardzo dobrze wykorzystany w korekcji kolan szpotawych.
Bardzo ważne, aby jednak zweryfikować swoje dolegliwości i skontaktować się z odpowiednim specjalistą: lekarzem rodzinnym, ortopedą albo fizjoterapeutą. Według jego zaleceń wykonywać ćwiczenia, a jeśli wśród nich znajdą się zajęcia na pływalni i odpowiednie ćwiczenia – my wiemy jak się nimi zająć.
Autorka:
Natalia Pawlaczek
trenerka Academy of Hasten
Źródła:
Terlikowski R., Kaniewska K., Mirska A., Wady postawy, Uniwersytet Medyczny Białystok 2009.
Wilczyński J., Korekcja wad postawy człowieka, Wydawnictwo Ahthropos Starachowice 2005.